Alternatywa Socjalistyczna Polska sekcja International Socialist Alternative
Sprawozdanie z sesji podczas Międzynarodowej Szkoły Kadr ISA, gdzie setki socjalistów z całego świata dyskutowały o kluczowych pytaniach dla socjalistów i klasy robotniczej jako całości oraz o naszym zadaniu w budowaniu ruchu na rzecz wyjścia z kapitalistycznego kryzysu.
Connor Rosoman – ISA w Anglii, Walii & Szkocji
Dyskusja została wprowadzona w dwóch częściach. Leslie Kemp z kanadyjskiej Socjalistycznej Alternatywy wyjaśniła historię i korzenie programu przejściowego. Program przejściowy, przedstawiony w publikacji Lwa Trockiego ,,Agonia kapitalizmu a zadania Czwartej Międzynarodówki” i przyjęty przez IV Międzynarodówkę w 1938 roku, pełni dla socjalistów w okresie nierewolucyjnym rolę pomostu między aktualnymi, codziennymi zmaganiami ludzi klasy robotniczej a potrzebą socjalistycznych zmian.
To podejście jest antidotum na porażki zarówno reformizmu, jak i ultralewicowego sekciarstwa w ruchu socjalistycznym. W tamtym czasie te błędne podejścia położyły podwaliny pod wielkie porażki ruchu robotniczego, w tym powstanie faszyzmu w Europie.
Reformizm, który dąży do zmiany społeczeństwa kawałek po kawałku, skupia się na minimalnym programie natychmiastowych reform. Kiedy (lub jeśli) wspomina się o ,,maksymalnym” programie socjalizmu, pozostaje on ideałem oderwanym od pracy organizacji tu i teraz, odłożonym jedynie na później lub do radykalnego brzmienia.
Z drugiej strony, ultralewicowi socjaliści odmawiają zaangażowania się w aktualne zmagania i świadomość ludzi klasy pracującej. Zamiast tego ograniczają się do sloganów typu ,,jedno rozwiązanie: rewolucja”, które nie dają nic tym, którzy ruszają do walki.
Metoda przejściowa stoi w opozycji do obu tych podejść. Jej celem jest zbudowanie mostu między świadomością taką, jaka jest obecnie, a potrzebą socjalizmu. Odbywa się to poprzez serię coraz śmielszych żądań, które zmierzają do nieuchronnego wniosku o potrzebie socjalistycznej transformacji społeczeństwa.
Ale jak wyjaśniła Leslie, jej korzenie sięgają znacznie dalej. Została ona ukształtowana przez dekady wcześniejszej walki. Nawet w 1848 roku Marks i Engels zawarli w Manifeście Komunistycznym natychmiastowy program żądań.
Tak było również w przypadku partii bolszewickiej w trakcie trwania rewolucji rosyjskiej. Bogate doświadczenie pierwszej udanej rewolucji robotniczej ma nadal ogromną wartość dla socjalistów. Sukces bolszewików w budowaniu ruchu, który mógł obalić kapitalizm, był zakorzeniony w umiejętnym wykorzystaniu haseł, które mobilizowały masy robotników i chłopów, i które obnażały system kapitalistyczny i jego przedstawicieli jako niezdolnych do zapewnienia drogi wyjścia z wojny, ubóstwa i ucisku. Oznaczało to elastyczne podejście, wysuwanie żądań we właściwym czasie i zakorzenione w zrozumieniu sytuacji politycznej i nastrojów klasy robotniczej oraz uciskanych ludów.
Żywy program
Chris Gray, z Socjalistycznej Alternatywy w USA, wyjaśnił, jak wykorzystujemy tę metodę do informowania o naszej dzisiejszej pracy. Program przejściowy jest żywym dokumentem, a nie sztywnym dogmatem. Opiera się na aktualnych zmaganiach ludzi klasy pracującej, a także na różnych doświadczeniach i różnych poziomach organizacji wśród różnych sekcji klasy pracującej.
Kiedy rosyjski rewolucjonista Lew Trocki spotkał się w Meksyku z liderami IV Międzynarodówki (międzynarodowej organizacji socjalistycznej założonej przez Trockiego i innych bolszewików sprzeciwiających się stalinowskiemu przejęciu władzy w ZSRR), opisał program jak nuty w utworze muzycznym. Składa się on z poszczególnych postulatów (nut), ale razem funkcjonują one jako cały program walki. Żaden z tych postulatów nie jest podnoszony w odosobnieniu, wszystkie są powiązane z szerszym programem.
Niektóre z takich nut mogą zawierać natychmiastowe hasła, takie jak ,,fora Bolsonaro”[pol. – precz z Bolsonaro], jakiego używamy w Brazylii lub ,,wypędzić Johnsona” w Anglii, Walii i Szkocji. Mogą też zawierać przejściowe żądania nacjonalizacji banków pod demokratyczną kontrolą i zarządem robotniczym, no i oczywiście samych zmian socjalistycznych.
Często oznacza to wyjście od postulatów podnoszonych w ruchu, a następnie postawienie pytania ,,jak wygrać?”. To odróżnia nas od innych nurtów na lewicy. Na przykład, gdy pracownicy fast foodów domagali się 15 dolarów za godzinę w ramach ruchu 15Now w USA w 2014 r. W przeciwieństwie do niektórych grup, które uznały za bardziej rewolucyjne wezwanie do wprowadzenia 16 dolarów płacy minimalnej, zaproponowaliśmy metodę walki o faktyczne wywalczenie 15 dolarów za godzinę i pomogliśmy ruchowi osiągnąć konkretne zwycięstwo. Z tego zwycięstwa powstała podstawa do dalszych walk pracowniczych oraz narodowa kampania na rzecz płacy minimalnej w wysokości 15 dolarów, która została wygrana w wielu miastach w całym USA.
Żądania demokratyczne
Kolejna ,,nuta” w programie przejściowym to postulaty demokratyczne.
Dla naszej organizacji w Chinach, Hong Kongu i na Tajwanie walka o prawa demokratyczne, polityczne i gospodarcze, stanowi zasadniczą część zmagań, a w rezultacie jest absolutnie niezbędna dla naszego programu.
W Brazylii członkowie ISA mogą być zmuszeni do walki w obronie wyników wyborów w październiku, gdzie Bolsonaro raczej nie zaakceptuje wyborczej porażki.
W miarę jak kapitalizm popada w coraz większy kryzys, represje polityczne, ataki na prawa demokratyczne, a nawet groźba zamachów stanu stają się coraz bardziej prawdopodobne, ponieważ klasa kapitalistyczna stara się utrzymać swoje rządy.
Jest to system skonstruowany przeciwko ludziom pracy, a represje są nieodłączną częścią takiego systemu. W związku z tym, nawet jeśli bronimy zwycięstwa wyborczego przeciwko skrajnie prawicowym politykom, takim jak Bolsonaro, nie wierzymy w struktury kapitalizmu, które mogłyby obronić taki wynik. Jednak łącząc potrzebę demokratycznych praw z walką klasy robotniczej, potrzebę organizowania się na ulicach i w miejscach pracy, by walczyć na przykład ze skrajną prawicą, oraz niezdolność kapitalizmu do prawdziwej obrony naszych praw, możemy powiązać to z potrzebą socjalistycznej zmiany i z tym, jaki rodzaj ruchu jest niezbędny do jej przeprowadzenia.
Wiemy jednak, że nawet podstawowe żądania demokratyczne mogą stać się iskrą do rewolucyjnych przewrotów, jak np. w ruchach tzw. ,,arabskiej wiosny” z 2011 roku. Z tego powodu takie żądania są kluczowe dla naszego programu.
Hasła przejściowe
Wielu uczestników dyskutowało o potrzebie natychmiastowych haseł, które wskazywałyby jasną drogę dla kolejnych etapów walki.
Każde zwycięstwo naszej klasy uwydatnia ograniczenia takich zwycięstw w ramach obecnego systemu. Aby wywalczyć prawdziwą podwyżkę płac w obliczu kryzysu kosztów życia, konieczna będzie zdecydowana walka z szefami, którzy upierają się, że ich na to nie stać. Musimy być przygotowani do rzucenia im wyzwania w tej kwestii, żądając, by otworzyli swoje księgi, by pokazać, gdzie są pieniądze, i podniesienia kwestii nacjonalizacji, jeśli prywatne firmy naprawdę nie mogą zagwarantować godnych płac.
Doświadczenie walki nie tylko zwiększa zrozumienie przez robotników ograniczeń tego systemu, ale także zwiększa ich pewność siebie i wolę walki, a także podnosi horyzont tego, co jest możliwe. Reformy w tym systemie spotkają się z oporem, będą cofane przy najbliższej okazji i nigdy nie zostaną w pełni wygrane. Jako socjaliści staramy się podkreślać to w trakcie walki, a także to, co trzeba zrobić, aby temu przeciwdziałać, tak aby na każdym etapie zasiać ziarno dla kolejnego zwycięstwa.
Jak wyjaśnił Eric Byl z Belgii, natychmiastowe żądanie ,,opodatkowania bogatych”, które podnosiliśmy przy wielu okazjach, nie jest przeciwstawiane wywłaszczeniu bogatych, ale w rzeczywistości podkreśla znaczenie tego ostatniego. Dla nas jest to sposób na pierwszy krok w kierunku możliwości wyjaśnienia, że będą próbowali uniknąć podatku, że potrzebujemy nacjonalizacji itp. Na pewnym etapie żądanie opodatkowania bogatych może ustąpić miejsca żądaniu nacjonalizacji. Czasami żądanie natychmiastowe może stać się żądaniem przejściowym i odwrotnie.
Tak było w przypadku, gdy bolszewicy w 1917 roku podnieśli daleko idące hasło ,,cała władza w ręce Rad!”. Rok wcześniej byłaby to abstrakcyjna idea, ale w październiku 1917 r. był to kolejny krok dla mas robotników i chłopów, aby wytyczyć drogę wyjścia z kryzysu wojny i ubóstwa.
Dwa kluczowe aspekty zrozumienia, jakie żądania należy podnieść i kiedy, wyjaśnił Rob Rooke z USA, który wspomniał o znaczeniu wyjścia od obiektywnej sytuacji na świecie (tj. szerszego kontekstu ekonomicznego i politycznego) oraz położenia nacisku na zrozumienie molekularnego rozwoju świadomości. Dla marksistów zrozumienie szerszej obiektywnej sytuacji, jak również dokładnego etapu rozwoju świadomości robotników jest kluczowe dla wysunięcia właściwych żądań we właściwym czasie.
Jeden z przykładów przejściowego podejścia w działaniu podał Leo z USA, gdzie za pomocą pewnych kluczowych postulatów ujawniliśmy rolę demokratów w stawaniu na drodze walki w obronie praw do aborcji. Wezwaliśmy demokratów do skodyfikowania ustawy Roe przeciwko Wade, czego odmawiają, ponieważ nie są gotowi rzucić wyzwania kapitalistycznemu establishmentowi politycznemu, ani zbudować ruchu wspierającego takie posunięcie. Zamiast tego musimy zbudować masowy, niezależny ruch, który jest gotowy zerwać z demokratami i walczyć o nasze żądania.
Podobnie Zahra z Socjalistycznej Alternatywy w Anglii, Walii i Szkocji wyjaśniła, jak nasze hasło ,,niezależnej socjalistycznej Szkocji” było kluczowe w walce z etapowym podejściem Szkockiej Partii Narodowej „najpierw niepodległość”, gdzie jakakolwiek idea walki o konkretną poprawę życia robotników jest odsuwana na bliżej nieokreślony moment w przyszłości.
Jednakże, jak wspomniała Sara Moayeri z Austrii, nie wystarczy, że mamy tylko doskonały program na papierze. Musimy zbudować organizację, która potrafi wykorzystać ten program, która potrafi zrozumieć, jak świadomość rozwija się w wyniku walki i jak skierować ją w socjalistycznym kierunku. Ma to kluczowe znaczenie dla zbudowania ruchu rewolucyjnego ze śmiałym socjalistycznym przywództwem niezbędnym do zmiany społeczeństwa.
Przewodnik do walki
Dyskusję podsumował Bart z Belgii. Wyjaśnił on znaczenie podejścia przejściowego w obecnym okresie. Pomimo nasilenia się walki robotniczej i idei socjalistycznych w ostatnich latach, klasa robotnicza wciąż boryka się ze skutkami upadku stalinizmu, przesunięcia na prawo byłych partii robotniczych i historycznie niskiego poziomu członkostwa w związkach zawodowych w wielu krajach.
W rezultacie most między obecną świadomością a socjalizmem może być długi – wymaga cierpliwości, gdy robotnicy krok po kroku przesuwają się po tym moście.
Jednocześnie istnieje potencjał do wielkich skoków w świadomości i organizacji.
Masowe kampanie mogą pojawić się szybko, a nowe lewicowe formacje polityczne mogą szybko powstać i zbliżyć się do władzy. Kwestia strategii staje się w tych momentach kluczowa. Dla Międzynarodowej Alternatywy Socjalistycznej, program przejściowy jest kluczowym narzędziem do interweniowania w te walki i budowania rewolucyjnej organizacji jako ich części.
Tłumaczył: Aleksander Marchlewski
Tekst oryginalny: https://internationalsocialist.net/en/2022/08/isa-2022-world-cadre-school-2
