Home / Ideologia / Historia / 82 rocznica śmierci Lwa Trockiego
82 rocznica śmierci Lwa Trockiego

82 rocznica śmierci Lwa Trockiego

21 sierpnia obchodzimy rocznicę śmierci Lwa Trockiego, zamordowanego uderzeniem czekanem w tył głowy przez stalinowskiego agenta Ramona Mercadera.

Trocki był postacią niezwykłą, a jego imię wywołuje ożywioną reakcję do dziś. Wszelcy apologeci kapitalizmu i staliniści nienawidzą go, opluwają i dyskredytują, zwolennicy natomiast w sposób nieprzejednany bronią jego działalności, idei oraz dziedzictwa.

Trocki rozpoczął swą rewolucyjną działalność w 1896 roku, zakładając Południoworosyjski Związek Robotniczy. Został on jednak rozbity po 2 latach, a w 1900 roku skazano Lwa Dawidowicza na zesłanie na Syberię. W 1902 zdołał stamtąd uciec i przedostał się do zachodniej Europy, posługując się fałszywym paszportem na nazwisko Trocki. W Londynie spotkał po raz pierwszy Włodzimierza Lenina, który dostrzegł w nim obiecującego działacza marksistowskiego.

Niezwykle ważną datą w jego życiorysie jest rok 1905, kiedy to przez Rosję przetoczyła się rewolucyjna fala. Trocki powrócił z zachodu, aby wziąć czynny udział w masowych wystąpieniach. Objął funkcję przewodniczącego Piotrogrodzkiej Rady Robotniczej, a w swych wystąpieniach kładł nacisk na potrzebę obalenia reakcyjnej władzy caratu.

Rok ten jest ważny również przez wzgląd na jego dorobek teoretyczny. To na ten czas przypada sformułowanie teorii rewolucji permanentnej, będącej w gruncie rzeczy polemiką z popularną wśród ówczesnych działaczy tezą, jakoby Rosja musiała niejako powtórzyć drogę rozwiniętych państw kapitalistycznych, tzn. przejść przez rewolucję burżuazyjną, aby po pewnym okresie czasu wkroczyć na ścieżkę rewolucji socjalistycznej.

I Wojna Światowa zastała Trockiego na emigracji w Szwajcarii. Wyrażał on swą nieprzejednaną krytykę nie tylko samego konfliktu, ale również ,,patriotycznych” pozycji zajętych przez większość ówczesnych działaczy socjalistycznych w Europie, oraz kapitulanckiego w stosunku do imperializmu kierownictwa II Międzynarodówki. W 1915 odegrał on kluczową rolę przy tworzeniu manifestu konferencji antywojennych socjalistów w Zimmerwaldzie.

Wstąpił on do partii bolszewickiej we wrześniu 1917 roku, gdzie od razu został członkiem jej Komitetu Centralnego. 23 września ponownie stanął na czele Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. Jako przewodniczący Komitetu Wojskowo – Rewolucyjnego odegrał ogromną rolę w zorganizowaniu i rozpoczęciu Rewolucji Październikowej. Jego pierwszym stanowiskiem w nowym, radzieckim rządzie był urząd ludowego komisarza spraw zagranicznych. Negocjował on traktat pokojowy w Brześciu, spełniając tym samym obietnicę bolszewików o pokoju. Dzięki temu wyrwano z wojennej pożogi miliony ludzi, skazywanych na śmierć przez carat oraz nieudolny Rząd Tymczasowy.

Wkrótce potem jednak młoda czerwona republika musiała się zmierzyć z kontrrewolucyjnymi wojskami białych oraz zapewniającymi im wsparcie armiami interwentów (z kilkunastu krajów). Trocki, już jako ludowy komisarz spraw wojskowych i morskich, podjął się heroicznego wysiłku zorganizowania zbrojnej obrony Kraju Rad – Armii Czerwonej. Kierował on rewolucyjnymi robotnikami i chłopami przeciw imperialistycznym armiom oraz dawnym carskim generałom, których jedynym celem było obalenie rewolucji, gdyż odważyła się ona zmieść stary porządek i wypędzić dawnych panów. Zwycięstwo w wojnie domowej okupione jednak było ogromnymi zniszczeniami na terenie robotniczego państwa.

W tym czasie Trocki dostrzegł, podobnie jak Lenin, ogromne zagrożenie dla rewolucji płynące z coraz większego wzrostu biurokracji. W 1923 roku stanął na czele Lewicowej Opozycji, zwalczającej reakcyjną falę stalinizmu, rozpraszającą się po Związku Radzieckim. Niestety ruch ten przegrał, a Trockiego wyrzucono z partii. Pozostałych działaczy prześladowano politycznie, w końcu brutalnie mordowano. Niedługo potem biurokratyczna klika podjęła decyzję o wydaleniu go z ZSRR.

Zmuszony do emigracji Trocki nie porzucił jednak swych rewolucyjnych ideałów. Przez całą swoją późniejszą działalność wskazywał, że wywodzić stalinizm od bolszewizmu to dokładnie to samo, co w szerszym sensie – wywodzić kontrrewolucję od rewolucji. Odrzucił od razu wszelkie powierzchowne wytłumaczenia stalinizmu. Wykazywał on, że biurokratyzacja ZSRR miała realne, społeczne podłoże, nie była ani nieuniknioną koniecznością, wywodzącą się wprost z idei bolszewickiej, ani tym bardziej inwencją konkretnych jednostek. Jednocześnie walczył on, aż do śmierci o demokratyzację Związku Radzieckiego, starając starając się docierać że swym przekazem do tamtejszych robotników.

W ZSRR próbowano zdyskredytować postać Lwa Trockiego i trockizm na wszelkie możliwe sposoby, a represje te trwały, mimo śmierci Stalina. Do naszych czasów zachowała się wygodna dla biurokratycznej elity argumentacja, jakoby Lenin i Trocki byli wiecznie skonfliktowanymi oponentami. Wszakże oznaczałoby to, że idee Trockiego były przeciwstawne bolszewikom, więc jako kontynuator leninowskiej polityki jawić miał się Stalin, który był jego największym rywalem. Tego typu absurdalne oskarżenia obalał sam Lenin, dając temu wyraz w liście do zjazdu partii. Według niego wszelkie oskarżenia pod kątem Lwa Trockiego o jego postawę ideologiczną były bezpodstawne. W tym samym tekście Lenin uwidocznił swe stanowisko nie tylko wobec postaci Trockiego, jako jednego z najbliższych współpracowników, lecz również i Józefa Stalina, obawiając się coraz większego zawłaszczania przez niego władzy. Wprost sugerował, aby mając to na względzie partia poważnie rozważyła usunięcie go z funkcji sekretarza generalnego i co tym idzie z ważnych stanowisk w partii.

Trocki konsekwentnie stał na stanowisku bolszewickiego internacjonalizmu, przeciwstawiając go tendencji biurokracji do podsycania narodowych postaw. We wrześniu 1938 zebrał marksistów sprzeciwiających się stalinizmowi i założył IV Międzynarodówkę. Polityka Stalina miała bowiem daleko idące konsekwencje, objawiające się nie tylko hamowaniem, ale często wręcz sabotażem wystąpień rewolucyjnych na świecie.

W jego pracach teoretycznych znalazła się również świetna analiza faszyzmu, jego materialnego podłoża, działań oraz propozycja strategii jego zwalczania. Dziś, gdy zagrożenie to znów staje się realne powinniśmy wyciągnąć naukę z doświadczenia ruchu robotniczego i jego teoretycznych podstaw.

Trocki udowodniał że, socjalizm w jednym kraju jest tezą ahistoryczną i antymarksistowską. Prowadził on do sytuacji z możliwością rozwoju w dwóch, przeciwstawnych kierunkach: albo biurokracja uwłaszczy się na znacjonalizowanym majątku, doprowadzając do restauracji kapitalizmu, albo nastąpi kolejna, polityczna już rewolucja robotnicza prowadząca do budowy społeczeństwa socjalistycznego. Tak więc nacjonalistycznym postawom stalinizmu Trocki przeciwstawiał robotniczy internacjonalizm, biurokratycznej dyktaturze – konsekwentną i prawdziwa demokrację robotniczą.

Potwierdzenie teorii Trockiego nastąpiło z chwilą upadku tzw. ,,realnego socjalizmu” w krajach Bloku Wschodniego około 50 lat później. Wszelkiego rodzaju wystąpienia proletariatu w zdegenerowanych państwach robotniczych, wystawiające wszak postulaty socjalistyczne również są w świetle tej teorii bardzo wymowne. Tak jak to że rosyjscy czy ukraińscy oligarchowie w większości dorobili się na wyprzedaży państwowego majątku.

Trockiego nie sposób odbierać jako owładniętego chorą żądzą władzy, choć i tego typu twierdzenia są dość powszechne. Analizując jego historię mamy do czynienia z człowiekiem potwornie wręcz doświadczonym, którego ogromna część rodziny została zabita na rozkaz Stalina w celu uciszenia niewygodnego działacza, zmuszonego do ciągłego uchodźstwa po świecie, w końcu zamordowanego w okrutny sposób.

Na pogrzeb Trockiego w Meksyku przybyło około 300 tys. osób. Dzisiaj, choć interwał czasowy dzielący nas od jego życia jest ogromny, nadal jest on symbolem niestrudzonej walki z kapitalistyczną opresją i stalinowską dyktaturą.

Jak sam mówił w Programie Przejściowym:

,,Jak zawsze w epokach reakcji i upadku, zewsząd pojawili się znachorzy i szarlatani. Chcą oni poddać rewizji cały bieg rewolucyjnej myśli. Zamiast uczyć się w oparciu o przeszłość, oni ją „odrzucają”. Jedni odkrywają beztreściowość marksizmu, inni głoszą klęskę bolszewizmu. Jedni składają na rewolucyjną doktrynę odpowiedzialność za błędy i zbrodnie tych, którzy ją zdradzili.”

Słowa te, choć napisane w 1938 roku zachowały swą aktualność oraz siłę przekazu. Myśl Trockiego stanowi potężny ideologiczny oręż w czasach dominacji reakcji, w czasach kompromitacji stalinizmu i deklaratywnej śmierci marksizmu. Każdy, kto choćby tylko sympatyzuje z ideami Marksa musi się zmierzyć z krytyką, najczęściej wysuwaną pod kątem stalinizmu, przebranego w szaty „marksizmu-leninizmu”. Idee Trockiego stanowią konsekwentną jego obronę.

Z całą pewnością Trocki jawi się jako źródło idei w dzisiejszej walce klasowej marksistów oraz ruchach społecznych na całym świecie. Sam Trocki, pomimo ciężkiego doświadczenia walki z biurokracją, faszyzmu oraz dwóch rzezi w postaci Wojen Światowych pozostał optymistą co do socjalistycznej przyszłości ludzkości aż do śmierci. W swym ostatnim testamencie napisał:

,,Życie jest piękne. Niech przyszłe pokolenia oczyszczą go z wszelkiego zła, ucisku i przemocy i będą się nim w pełni cieszyć.”

Damian Bursa

About Alternatywa Socjalistyczna

Alternatywa Socjalistyczna jest polską sekcją International Socialist Alternative
Scroll To Top