Historia Rewolucji Rosyjskiej: Przedmowa do drugiego wydania

PRZEDMOWA DO DRUGIEGO WYDANIA

Sto lat temu rosyjscy robotnicy, żołnierze i chłopi wkroczyli na scenę historii. W lutym 1917-ego, roku obalili władzę znienawidzonego cara, a w październiku przeprowadzili pierwszą i jedyną w historii zwycięską rewolucję robotniczą, ustanawiając socjalistyczny rząd, który przystąpił do zniesienia kapitalizmu i obszarnictwa. Nowy radziecki rząd wyciągnął Rosję z pierwszej wojny światowej, dał ziemię chłopom i uznał prawo narodów uciskanych przez carat do samostanowienia. Wprowadził również równość kobiet, zdekryminalizował homoseksualizm i zezwolił na małżeństwa jednopłciowe. Osiągnięcia rewolucji zainspirowały robotników na całym świecie, nadając impet rewolucjom w wielu krajach, zwłaszcza w Niemczech, co doprowadziło do zakończenia pierwszej wojny światowej.

Niestety, rewolucja rosyjska została zafałszowana bardziej niż jakiekolwiek inne wydarzenie w historii najnowszej. W setną rocznicę klasy panujące świata raz jeszcze zjednoczą się we wspólnym chórze przeciwko rewolucji październikowej. Raz jeszcze spróbują przedstawić rewolucję jako pucz zorganizowany przez niewielką bandę bolszewickich rewolucjonistów, i spróbują przedstawić rząd tymczasowy Kiereńskiego jako „demokratyczny”, mimo że nie został wybrany w żadnych wyborach, który obalony przedwcześnie został przez żądnych władzy, niedemokratycznych i niereprezentatywnych bolszewików. Zwłaszcza w Polsce poważny czytelnik będzie miał problem ze znalezieniem obiektywnego studium rewolucji pośród masy antykomunistycznych i szowinistycznych artykułów i książek na ten temat.

Jednakże nawet na lewicy istnieje mętlik i błędne wyobrażenia na temat wydarzeń z 1917 r. Szczególnie dotyczy to roli Stalina i „starych bolszewików” – Kamieniewa i Zinowiewa – którzy popierali kapitalistyczny rząd tymczasowy po rewolucji lutowej i wierzyli, że rolą partii robotniczych będzie dopilnowanie, żeby partie burżuazyjne i drobnomieszczańskie wykonały zadania rewolucji burżuazyjno-demokratycznej. Dopiero po powrocie Lenina z wygnania w kwietniu 1917 r. bolszewicy zmienili pozycje z krytycznego poparcia dla rządu tymczasowego na przygotowywania i agitowania za koniecznością przejęcia władzy przez klasę robotniczą.

Chociażby z tych powodów, ponowna publikacja niniejszej książki po polsku – pierwszy raz od 1933 r. – jest istotna. Jednak studiowanie rewolucji rosyjskiej nie jest powodowane czysto historycznym zainteresowaniem – przeciwnie, lekcje rewolucji rosyjskiej mają także żywotne i praktyczne znaczenie dla klasy robotniczej dzisiaj. Żyjemy w bezprecedensowej epoce niestabilności, zamętu i kryzysu. Dziesięć lat po światowym kryzysie finansowym, kapitalizm nie tylko nie zdołał rozwiązać żadnego ze swoich fundamentalnych problemów, ale i nowe kryzysy majaczą na horyzoncie. Jednak mimo takiej historycznej klęski, kapitalizm nie upadnie i nie zniknie ze sceny; o ile nie zostanie obalony, będzie dalej niszczył planetę i stanowił zagrożenie dla rodzaju ludzkiego. Dlatego bardziej niż kiedykolwiek, klasa robotnicza w skali międzynarodowej staje przed pilnym zadaniem obalenia kapitalizmu i ustanowienia nowego społeczeństwa bazującego na społecznej własności i demokratycznej kontroli środków produkcji. Jednak by to osiągnąć kluczowe jest uzbrojenie się klasy robotniczej w zrozumienie lekcji poprzednich rewolucji – zwłaszcza rewolucji rosyjskiej. Ta książka może odegrać w tym istotną rolę.

Autor niniejszej książki – Lew Trocki – był przywódcą piotrogrodzkiego sowietu (rady delegatów) podczas rewolucji 1905 roku jak i stał na jego czele w październiku 1917 r. Odegrał on kierowniczą rolę w rewolucji obok Lenina. Zorganizował i poprowadził powstanie w październiku 1917 r. podczas gdy Lenin dający polityczne kierownictwo bolszewikom był w ukryciu. Po rewolucji Trocki był ludowym komisarzem spraw zagranicznych a później ludowym komisarzem wojny, co oznaczało, że negocjował pokój, który wyprowadził Rosję z pierwszej wojny światowej a później organizował obronę rewolucji tworząc Armię Czerwoną.

W pierwszym tomie, Trocki opisuje historyczne procesy, które dały podstawy rewolucji, sytuację w carskiej Rosji w przeddzień rewolucji lutowej i naturę rządu tymczasowego który z niej wyniknął. Drugi tom zajmuje się wydarzeniami od lipca 1917 r. do przejęcia władzy przez rady pod kierownictwem bolszewików w październiku 1917 r.

Trocki nie tylko charakteryzuje osoby i partie jakie odegrały kluczowe role w tych wydarzeniach, ale dostarcza głębokiej analizy procesów leżących u podstaw każdego etapu rewolucji. Co więcej Trocki śledzi przypływy i odpływy rewolucji równolegle ze zmianami w świadomości, dyskusjami i debatami w ruchu robotniczym, ale co najważniejsze – taktyką, hasłami i żądaniami przyjmowanymi przez bolszewików na każdym etapie i zakręcie wydarzeń. Opisuje walkę Lenina o polityczne uzbrojenie partii, gdy wrócił on do Rosji z wygnania w kwietniu oraz pokazuje jak przede wszystkim dzięki wnikliwemu rozumieniu przez Lenina świadomości mas i procesów rewolucyjnych na każdym etapie rewolucji oraz taktycznej elastyczności jego partii, bolszewicy z małej partii robotniczej nieznanej poza Piotrogrodem przekształcili się w masową partię robotniczą która była w stanie przejąć władzę zaledwie osiem miesięcy później.

Żadna rewolucja nie podąża dokładnie tą samą drogą; jednak rewolucje mają wiele wspólnych cech i problemów. I tak w wielu późniejszych rewolucjach często widzimy warianty rewolucji lutowej, wydarzeń majowych i dni lipcowych, w zależności od stosunku sił klasowych, świadomości rewolucyjnych mas, roli partii rewolucyjnych i siły kontrrewolucji.

Ważną lekcją na dzisiaj jaka płynie z pierwszego tomu jest kwestia frontu ludowego – sytuacji, w której partie lewicowe wspierają kapitalistyczne rządy lub koalicje z partiami liberalnymi – oraz taktyka, postulaty i hasła jakie mała rewolucyjna organizacja powinna w odpowiedzi stosować. Jak zauważy czytelnik niniejszej książki, nie sprowadza się to do ogłoszenia się jedyną prawdziwie rewolucyjną partią i oskarżania wszystkich innych o bycie zdrajcami klasy robotniczej, lecz wymaga zdecydowanego a zarazem elastycznego i wrażliwego podejścia do robotników mających złudzenia w koalicjonizmie. Widzimy zatem jak bolszewicy stawiali żądania przywódcom partii ugodowych – mienszewikom i eserom – co ostateczne zdemaskowało ich w oczach mas zwracających się coraz bardziej ku przywództwu bolszewików.

Czyniąc niniejszą książkę dostępną w wersji drukowanej w języku polskim po raz pierwszy od 85 lat, mamy nadzieję, że przysłuży się jako ważny przewodnik do rewolucyjnej taktyki dla polskiej lewicy, wzbogaci zrozumienie procesu rewolucyjnego i pomoże uzbroić ją do nadchodzących walk klasowych.

P.N.

Warszawa, październik 2017 r.